Nieuws

6 maart 2024

MAANDAG 11 MAART: BNNVARA-DOCUMENTAIRE ‘TEGENGIF’ OVER CASPER VAN EIJCK

EIGENZINNIGE ZOEKTOCHT NAAR MEDICIJN TEGEN ALVLEESKLIERKANKER

Leiden, 6 maart 2024 – Hoogleraar Chirurgie Casper van Eijck was ooit clubarts van Feyenoord, maar is vooral bekend om zijn strijd tegen alvleesklierkanker. Al jarenlang is hij op onconventionele manier op zoek naar een effectieve behandeling voor deze slopende ziekte. Regisseur Martijn Nijboer maakte voor BNNVARA de documentaire ‘Tegengif’ over Caspers vastberaden gevecht tegen kanker en voor zijn patiënten. De documentaire volgt hem vanaf 2018. Zijn zoektocht naar een medicijn om alvleesklierkanker te beteugelen is er een met pieken en dalen, niet in de laatste plaats door de noodzakelijke strenge veiligheidsregels. Uit de docu blijkt ook veel respect voor het werk van Casper, zowel in medische kringen als in de voetbalwereld. ‘Tegengif’ wordt op maandag 11 maart om 22.20 uur uitgezonden op NPO 2.

Moet en kan anders

Met dagelijks acht tot tien slachtoffers is alvleesklierkanker een van de dodelijkste vormen van kanker. Hoewel er de laatste jaren grote vooruitgang is geboekt bij de behandeling van verschillende vormen van kanker, blijft de diagnose alvleesklierkanker nog altijd een onverbiddelijk doodvonnis. Jaarlijks treft de ziekte ruim drieduizend mensen, waarvan 90% binnen een jaar na diagnose sterft. Casper van Eijck, al dertig jaar als specialist verbonden aan het Erasmus MC, zoekt volhardend naar een nieuwe therapie tegen de nietsontziende ziekte waaraan hij veel van zijn patiënten ten onder ziet gaan. Opereren is vaak niet meer mogelijk en de veelgebruikte, zware chemokuren hebben slechts bij een zeer beperkt aantal mensen langdurig effect. Dat dat anders moet en kan, daar is Casper van overtuigd.

Hoop en hindernissen

Casper van Eijck raakt tijdens zijn zoektocht onder andere geïnspireerd door het bijzondere verhaal van een veearts met alvleesklierkanker. Hij injecteerde zichzelf met het Newcastle disease virus, beter bekend als de vogelgriep. De veearts bleef vervolgens nog zeven jaar in leven. Voor Casper is dit hoopvolle resultaat een reden om het inzetten van het virus verder te onderzoeken. De urgentie is hoog, mede door het snelle en dramatische verloop van de ziekte. Samen met zijn team probeert Van Eijck het onderzoekstraject te versnellen van circa twintig naar vier jaar. Maar op hun weg naar een betaalbaar en beter werkend medicijn stuiten ze geregeld op hindernissen. Zo moeten ze zelf zorg dragen voor een groot gedeelte van de financiering van het onderzoek. ‘Tegengif’ is geregisseerd door Martijn Nijboer, idee en research Rachel Franse, productie TVBV met BNNVARA.

Over Support Casper

Er is grote vooruitgang geboekt in de behandeling van kanker, maar alvleesklierkanker is vooralsnog een doodvonnis. De vooruitzichten voor de patiënten zijn slecht en de overlevingskansen gering. Prof. dr. Casper van Eijck, dertig jaar als specialist verbonden aan het Erasmus MC, heeft het tot zijn missie gemaakt een behandeling voor de ziekte te vinden. Sinds 2015 voert de Stichting Overleven met Alvleesklierkanker de campagne ‘Support Casper’ om het baanbrekende onderzoek te financieren en meer aandacht voor de ziekte te vragen. Doel is uiterlijk in 2030 een betaalbare behandeling voor elke patiënt te kunnen bieden. Inmiddels is op kosten van de Stichting een team van wetenschappers hard aan het werk. En met resultaat: viro- en immunotherapie lijken veelbelovend. Zie supportcasper.nl.

8 maart 2024

Interview Nigel Kooreman

Nigel Kooreman neemt functie Casper van Eijck in Erasmus MC over
‘Onze carrières sluiten perfect bij elkaar aan; er is een mooie overlap’

Hij komt oorspronkelijk uit Rotterdam, woonde begin dit jaar nog in de Verenigde Staten en is nu toch in Den Haag neergestreken. Nigel Kooreman (37) ging in het Erasmus MC aan de slag, nadat Casper van Eijck hem vroeg zijn positie over te nemen. Dat aanbod deed Nigel met zijn gezin naar Nederland terugkeren, dit keer voorgoed.

Nigel: ‘We overwogen om voorgoed in de Verenigde Staten te blijven. Ik zag mijn carrière als chirurg en onderzoeker daar helemaal voor me. Ik heb er mijn vrouw Veriene ontmoet; haar familie woont er en onze jongste dochter Violet werd er zeven maanden geleden geboren. Daar lag potentieel een toekomst, maar het liep anders. De reden? Een hele goede: Casper van Eijck. Ik ontmoette hem toen ik mijn opleiding Chirurgie volgde in het LUMC. De banden met het Erasmus MC zijn goed en ik heb daar een tijdje met hem meegelopen. Zo leerden we elkaar snel beter kennen. Het klikte en ik vond het werk erg interessant. Toch ging ik terug naar Californië. Begin vorig jaar vertrokken Veriene en ik met onze oudste dochter Valerie naar Stanford om ons daar te vestigen. Met mijn vroegere professor werkte ik binnen een start-up die zich inzet om immuuntherapie met stamcellen naar de kliniek te brengen. Ik ontwikkelde die therapie tijdens mijn promotieonderzoek en werkte nu weer in het lab om de therapie aan patiënten te kunnen aanbieden. We woonden weer in dezelfde stad. Het voelde als thuiskomen. En toen belde Casper.’

Juiste persoon, juiste moment

‘De pancreas was voor mij altijd al een belangrijk interessegebied. Dat was een van de redenen waarom Casper en ik het meteen zo goed met elkaar konden vinden. Als het gaat om alvleesklierkanker valt er nog zo veel winst te behalen, wat het werken in dit vakgebied extra inspirerend maakt. Het aanwakkeren van het immuunsysteem met immuuntherapie is waar ik me als onderzoeker al jarenlang mee bezighoud. Het vaccin dat we in Stanford ontwikkelden, hebben we getest op alvleesklierkanker en daar zagen we veelbelovende resultaten. Zowel Casper als ik vindt continuïteit belangrijk. Daarom blijft hij nog als onderzoeker aan het Erasmus MC verbonden. De lopende onderzoeken pakken we de komende tijd samen op, waar met mijn kennis en ervaring een nieuwe tak van immuuntherapie bij komt. Over enkele jaren zal de rol van Casper steeds meer naar de achtergrond verdwijnen, maar de infrastructuur en samenwerkingen zijn zo gestroomlijnd dat alles ook dan gewoon door kan lopen. Er is nu een mooie overlap en Casper heeft meer tijd voor de onderzoeken gefinancierd vanuit de Stichting. Ik ben erg blij met deze dynamische baan en met al het moois wat hij heeft opgezet. Onze carrières sluiten perfect bij elkaar aan: voor Casper was het tijd voor zijn pensioen als chirurg, voor mij was het bij nader inzien tijd voor Nederland.’

Patiënt zo goed mogelijk helpen

‘Behalve druk met onderzoek ben ik in mijn nieuwe functie ook druk met opereren. Er zijn van die chirurgen die heel graag complexe operaties doen, en daar ben ik er een van. Ik vind het type operatie dat in het gebied rondom de alvleesklier wordt uitgevoerd bijzonder interessant, ook omdat er veel innovatie is. Denk bijvoorbeeld aan robotische chirurgie, waar de ontwikkelingen elkaar in rap tempo opvolgen. Bij de meeste operaties is een groot deel van het protocol hetzelfde, maar je weet nooit wat je tegenkomt. Zeker niet bij zoiets gecompliceerds als een Whipple-operatie. Je doorloopt nog steeds dezelfde stappen, maar moet het elke keer weer op een andere manier aanvliegen. Dat maakt het werk nooit saai, maar juist razend interessant. Als specialist weet ik welke mogelijkheden er zijn: als manier A niet lukt, hebben we altijd nog manier B. Uiteindelijk gaat het erom dat we de patiënt zo goed mogelijk kunnen helpen en daar zet ik me graag maximaal voor in. Als chirurg heb ik in het verleden samengewerkt met Casper en nu neem ik de scalpel vol enthousiasme van hem over. Mijn gezin en ik gaan nu nergens meer heen. We hebben ons gesetteld in Den Haag en wat mij betreft blijft dat de komende dertig jaar zo. Net als deze prachtige baan in het Erasmus MC die ik graag net als mijn voorganger tot aan mijn pensioen doe.’

Big shoes to fill

‘Wat alvleesklierkanker betreft is het mijn hoop en wens dat het een behandelbare ziekte wordt. Doorbraken zoals eerder bij de behandeling van borstkanker en darmkanker zou ik ook graag bij alvleesklierkanker zien. Dat het een chronische ziekte wordt of zelfs een aandoening die dusdanig goed behandeld kan worden dat tumoren niet terugkomen. Dat die verlammende angst voor uitzaaiingen niet meer nodig is. Afgelopen decennia is er helaas nog niet heel veel winst geboekt op overleving. Daar gaat immuuntherapie de komende tijd hopelijk verandering in brengen. Stamcellen bevatten heel veel eiwitten die overeenkomen met die van tumorcellen, dus mijn eerdere onderzoek sluit goed aan bij waar Casper de afgelopen jaren mee bezig is geweest. Over niet al te lange tijd hopen we met een combinatie van therapieën ‒ waaronder de oncolytische virussen, dendritische cellen en kankervaccins ‒ in staat te zijn het immuunsysteem dusdanig aan te wakkeren dat de overleving van alvleesklierkanker aanzienlijk verbetert. Veel mensen hebben me de afgelopen maanden ‘de nieuwe Casper van Eijck’ genoemd. Big shoes to fill, maar ik ga mijn best doen!’

1 november 2023

Glossy magazine over leven met alvleesklierkanker

Leiden, 1 november 2023 · Een glossy tijdschrift over leven met alvleesklierkanker. Maar vooral ook over liefde, over troost en over verbinding. Vanaf vandaag – de start van de Alvleesklierkanker Awareness Maand – is dit unieke magazine gratis verkrijgbaar voor iedereen die met de ziekte te maken krijgt. Doel is mensen informeren, ondersteunen en een hart onder de riem steken. Het circa honderd pagina’s tellende tijdschrift is gevuld met ervaringsverhalen, interviews met bijzondere personen als Dirk de Wachter en praktische zaken als voeding, beweging en mentale ondersteuning. In de gehele maand november wordt aandacht gevraagd voor alvleesklierkanker, dat na longkanker in Nederland de meest dodelijke vorm van kanker is.

Antwoorden en hoop

Mensen waarvan het leven opeens op z’n kop staat. Omdat ze behalve persoon ook opeens patiënt zijn. Omdat ziekenhuisbezoek, onderzoeken en behandelingen nu tot de dagelijkse realiteit behoren. Voor hen, voor hun dierbaren, maar ook voor artsen, verpleegkundigen en al die andere behandelaars van mensen met alvleesklierkanker. Eerlijk, maar ook hoopvol. Informatief, maar geen patiëntenfolder. Interviews met overlevers worden afgewisseld door mooie gesprekken met nabestaanden en diverse thema-artikelen. Ook de dossiers Voeding en Body & Mind gaan de diepte in en zijn aangevuld met praktische tips, gezonde recepten en oefeningen om de conditie te verbeteren. Het magazine ‘Over leven met alvleesklierkanker’ wil antwoord geven op vragen en hoop bieden op moeilijke momenten.

Inhoud en diepgang

De eerste reacties op het tijdschrift, dat vorige week vers van de drukpers rolde, zijn positief: “Het staat boordevol handige tips en is een en al herkenning. Ik had het graag gelezen toen ik de diagnose kreeg. De verhalen raken me, ik leef enorm met de geïnterviewden mee – ik weet precies hoe ze zich voelen. Het is een lifestyle magazine met inhoud en diepgang.” Een tweede proeflezer reageerde met: “Een cadeautje voor alle mensen die alvleesklierkanker hebben en voor de mensen om hen heen. Een prachtig pakket vol troost, warmte en nuttige adviezen. En met de geweldige fotografie leest het als een glossy. Ik blijf het steeds weer van mijn nachtkastje pakken. Heel bijzonder, om dit in handen te hebben.”

29 oktober 2023

MET DANK AAN GULLE GEVERS OP HET SUPPORT CASPER GALA:
NIEUWE STUDIE DENDRITISCHE CELTHERAPIE VAN START

Noorwijk, 29 oktober 2023 – Een overweldigend bedrag, met een enorme impact. Dit weekend werd tijdens het Support Casper Gala in Grand Hotel Huis ter Duin niet minder dan €1.002.000,- opgehaald. Deze fondsen zijn bestemd voor een nieuwe studie waarbij dendritische cellen worden gebruikt voor de behandeling van alvleesklierkanker. Doel van deze vervolgstudie is het zetten van verdere stappen in de zoektocht naar een effectieve behandeling van de slopende ziekte. Het gala, dat voor de derde keer door de Stichting Overleven met Alvleesklierkanker werd georganiseerd, staat bekend om de onvergetelijke optredens. Dit jaar stonden onder anderen Candy Dulfer, Leona Philippo en Nikki Born op het podium. Het veilen van de diverse items werd verder omlijst met inspirerende interviews en indrukwekkende verhalen van patiënten en nabestaanden.

Aanzienlijke levensverlenging

Eerder onderzoek met dendritische cellen – de zogenaamde REACtiVe 1 en 2 trial – heeft veelbelovende resultaten laten zien. Ook werd aangetoond dat gebruik van de speciale immuuncellen veilig is. Op het moment van diagnose is alvleesklierkanker vaak al zo ver uitgezaaid dat een operatie niet tot de mogelijkheden behoort. In dat geval krijgen patiënten alleen chemotherapie, waarvan het effect helaas vaak beperkt en kortdurend is. Met de nieuwe landelijke studie, die dankzij het gala gefinancierd kan worden, wordt onderzocht of dendritische celtherapie voor deze patiënten zinvol kan zijn. Dat gebeurt in samenwerking met dr. Judith de Vos vanuit het Maastricht UMC en dr. Marjolein Homs vanuit het Erasmus MC. Inzet is aanzienlijke verlenging van het leven in goede kwaliteit.

Help het onderzoek

Alvleesklierkanker speelt een rol in de levens van veel mensen. Zo kregen verschillende van de tijdens het gala optredende artiesten met de ziekte te maken. Nikki Born vertelde hoe zij het nummer ‘Sleepless Dreamer’ schreef voor haar opa, die overleed aan alvleesklierkanker. Ook Candy Dulfer verloor twee jaar geleden een goede vriend, drummer Oscar Kraal. Sam van Dalen, die voor de Stichting al twee bijzondere hardloopevents optuigde ter nagedachtenis aan sterrenchef Lucas Rive, bracht het nummer ‘You’ll Never Walk Alone’ ten gehore. En chirurg Nigel Kooreman werd on stagegeïnterviewd. Nigel vervangt Casper van Eijck na diens pensionering als chirurg in het Erasmus MC en ondersteunt ook als onderzoeker bij verschillende studies. Casper van Eijck blijft na zijn pensioen onveranderd betrokken bij de onderzoeken en de Stichting.

Over Support Casper

Er is grote vooruitgang geboekt in de behandeling van kanker, maar alvleesklierkanker is vooralsnog een doodvonnis. De vooruitzichten voor de jaarlijks circa 3.000 patiënten zijn slecht en de overlevingskansen gering. Prof. dr. Casper van Eijck, al dertig jaar als specialist verbonden aan het Erasmus MC, heeft het tot zijn missie gemaakt een behandeling voor de ziekte te vinden. Sinds 2015 voert de Stichting Overleven met Alvleesklierkanker de campagne ‘Support Casper’ om het baanbrekende werk van het onderzoeksteam te financieren en meer aandacht voor de ziekte te vragen. Doel is uiterlijk in 2030 een betaalbare behandeling voor elke patiënt te kunnen bieden. Inmiddels zijn op kosten van de Stichting zo’n twintig wetenschappers hard aan het werk om een behandelmethode te vinden. En met resultaat: viro-immunotherapie lijkt veelbelovend.

Foto copyright: Mirjam Lems

22 september 2023

ATMP-LAB: ERASMUS MC START PRODUCTIE LEVENDE GENEESMIDDELEN
‘ÉÉN LABORATORIUM BIEDT HEEL VEEL MENSEN HOOP’

Rotterdam, 25 september 2023 – In het Erasmus MC is de nieuwe productieruimte van ATMP’s in gebruik genomen. ATMPs zijn Advanced Therapy Medicinal Products: levende geneesmiddelen die bestaan uit (genetisch) gemodificeerde cellen of weefsel. In het Erasmus MC worden deze levende geneesmiddelen ontwikkeld en in klinisch onderzoek ingezet voor de behandeling van diverse soorten tumoren. Met deze faciliteit hoopt het Erasmus MC de komende jaren een belangrijke bijdrage te leveren aan de verdere ontwikkeling van deze categorie geneesmiddelen voor moeilijk behandelbare ziekten.

De levende geneesmiddelen zijn afweercellen of virussen die na substantiële modificatie worden gebruikt om ziekten te behandelen. De inzet van deze levende geneesmiddelen behoort tot de immuuntherapie, een relatief jonge vorm van o.a. kankerbehandeling die naar verwachting in de komende jaren een grote vlucht gaat nemen.

Afweercellen

In het ATMP-lab worden verschillende typen afweercellen geproduceerd waaronder dendritische cellen en bewerkte T cellen zoals de TCR T-cellen en CAR-T cellen. Deze producten zijn gepersonaliseerd: onderzoekers halen (voorloper) afweercellen uit de patiënt, passen de eigenschappen van deze afweercellen aan en geven deze cellen in veelvoud weer terug aan dezelfde patiënt met als doel om een anti-tumor reactie op gang te brengen. Deze teruggegeven, persoonlijke afweercellen spelen vervolgens een belangrijke rol in het opruimen van kankercellen.

Virussen

Naast de afweercellen gaat de faciliteit ook een oncolytisch virus produceren. Dit specifieke type virus kan zich binden aan kwaadaardige tumorcellen en deze cellen vervolgens opruimen. Ook op plekken waar men met andere behandelingen (operatie, bestraling) niet bij kan. Deze virussen worden in tegenstelling tot de afweercellen niet per patiënt geproduceerd, maar in grotere hoeveelheden die voor meerdere patiënten ingezet kunnen worden.

Apotheek

Prof. dr. Hugo van der Kuy is hoofd van de afdeling ziekenhuisfarmacie waar het lab onder valt: “We hebben straks vier prachtige ruimtes om levende geneesmiddelen te produceren, deze vier ruimtes zijn tevens geschikt voor het maken van oncolytische virussen. Als de virussen doen wat Casper van Eijck en zijn team verwachten, is dat een ware doorbraak in het behandelen van alvleesklierkanker.’ Prof. dr. Casper van Eijck benaderde Van der Kuy een aantal jaar geleden in zijn zoektocht naar een plek voor het ontwikkelen van een ATMP-lab. ‘Voor Erasmus MC is het uiteraard belangrijk om de beschikking te hebben over zo’n state-of-the-art laboratorium. Als we de kennis en techniek eenmaal in huis hebben, kunnen we die breed inzetten en dat is natuurlijk een prachtig vooruitzicht. Maar het was vooral het verhaal van Casper dat mij raakte: er zijn geen behandelopties voor patiënten met alvleesklierkanker. Het mooie van de viro-immunotherapie is dat de experts verwachten dat deze therapie ook effect zou kunnen hebben op andere moeilijk te behandelen vormen van kanker, zoals hersentumoren en prostaatkanker. Zo biedt het openen van één nieuw laboratorium, heel veel mensen hoop voor de toekomst.’

Veilig

Om de productie zo veilig mogelijk uit te kunnen voeren wordt er uiterst schoon gewerkt conform de GMP wet- en regelgeving. Er wordt in zogenaamde cleanroom ruimtes gewerkt welke zijn uitgerust met state-of-the-art-apparatuur die onderhevig zijn aan strikte hygiënevoorschriften. Na finale goedkeur door IGJ in april 2023 is de faciliteit van start gegaan.

De ATMP faciliteit is mede mogelijk gemaakt door de donateurs van de Stichting Overleven met Alvleesklierkanker en de Erasmus MC Foundation.

Meer informatie over de ATMP faciliteit is te vinden op https://www.erasmusmc.nl/en/research/facilities/atmp.

10 juli 2023

IN 24 UUR VAN DOMTOREN NAAR EIFFELTOREN
SJORS FIETST VOOR OVERLEVEN MET ALVLEESKLIERKANKER

Op vrijdag 14 juli aanstaande stapt hij om 15.00 uur bij de Utrechtse Domtoren op om binnen een etmaal naar de Parijse Eiffeltoren te fietsen. Deze pakweg 500 kilometer in 24 uur staan voor de Amsterdamse wielrenner Sjors van ’t Hag (28) helemaal in het teken van het onderzoek naar alvleesklierkanker. Enige jaren geleden verloor hij zijn (stief)oma in zeer korte tijd aan de ziekte. Door zich met deze solorit in te zetten voor Support Casper wil hij een bijdrage leveren aan het vinden van een effectieve behandeling voor alvleesklierkanker. Om te voorkomen dat materiaalpech roet in het eten gooit, rijdt een volgauto mee naar Parijs.

Van roeiboot naar racefiets

Sjors van ’t Hag was vroeger fanatiek roeier, tegenwoordig coacht hij de lichtgewicht roeiers van de Algemene Utrechtse Studentenroeivereniging Orca. Zelf wisselde hij inmiddels de riemen voor de racefiets, wat hem als liefhebber van een uitdaging op het idee van de Domtoren-Eiffeltoren solorit bracht. Sjors: “Wielerclub Rapha, waar ik met enige regelmaat mee rijd, heeft onlangs in groepsverband een ‘500 kilometer in one go’ gedaan. Ik maak het mezelf graag nog net wat moelijker, dus besloot een vergelijkbare trip in mijn eentje te doen. Voor het goede doel en met mijn stiefoma in gedachten!” Dit initiatief steunen kan via de Domtoren-Eiffeltoren actiepagina.

21 juni 2023

Onderzoeker Selas Bots promoveert op proefschrift ‘Nonhuman Primate Adenoviruses for use as Oncolytic Agents’

Selas Bots startte eind 2017 met haar promotieonderzoek naar het inzetten van het reovirus en het adenovirus voor gebruik bij viro-immunotherapie tegen kanker.

Het reovirus is geen onbekend virus in de viro-immunotherapie: het is al in het buitenland in vele studies getest. Selas concentreerde zich op een specifieke variant van dit reovirus, genaamd jin-3. Deze variant heeft een verandering in de mantel van het virus waardoor het veel beter dan het standaard virus in kankercellen kan binnendringen.
Kankercellen missen vaak op hun buitenkant het JAM eiwit dat door het standaard reovirus wordt gebruikt om aan de cel te binden. Het jin-3 reovirus heeft dat JAM eiwit niet meer nodig, want het kan aan suikers binden op de buitenkant van de kankercel en is daardoor vaak effectiever. Selas heeft bijgedragen aan studies die aantonen dat het jin-3 reovirus niet schadelijk is voor andere dieren zoals kippen.

Daarnaast heeft Selas nieuwe adenovirussen bestudeerd waartegen mensen geen afweerstoffen hebben. De aanwezigheid van afweerstoffen kan de effectiviteit van de viro-immunotherapie verminderen. Selas heeft daarom een aantal adenovirussen bestudeerd die niet uit mensen komen, maar uit chimpansees, bonobo’s en gorilla’s. Tegen een aantal van deze virussen hebben mensen geen afweerstoffen. Deze apenvirussen bleken goed in staat om kankercellen te doden, zoals cellen van alvleesklierkanker, blaaskanker, prostaatkanker en hersenkanker. Het virus dat het beste in staat was deze kankercellen te doden bleek het virus ‘AdVlumc007’. Dit virus heeft Selas vervolgens zo veranderd dat het minder schadelijk is voor gezonde cellen, maar kankercellen gewoon kan doden. Als naam voor dit nieuwe laatste virus heeft Selas de kortere naam ‘GoraVir’ gekozen, omdat dit virus uit een gorilla afkomstig was.

Deze en veel meer studies heeft Selas beschreven in haar proefschrift ‘Nonhuman Primate Adenoviruses for use as Oncolytic Agents’ waarop ze op 21 juni jongstleden aan de Universiteit Leiden is gepromoveerd, met prof Rob Hoeben als promotor en dr Vera Kemp als co-promotor. De aanstelling van Selas in Leiden werd mogelijk met steun van de Stichting Overleven met Alvleesklierkanker.

Binnen het OVIT consortium doen we nu het vervolgonderzoek dat gericht is op toepassing van deze virussen bij de mens. Hiervoor concentreren we ons op het verkrijgen van gegevens die de effectiviteit van deze viro-immunotherapie onderbouwen. Daarnaast moeten we ons focussen op productie van deze virussen in grote hoeveelheden en in een hoge kwaliteit. Dit is immers nodig om toepassing bij de mens mogelijk te maken.

20 juni 2023

Onderzoeker Willem de Koning promoveert op proefschrift ‘Multiple Omics Profiling of the PDAC Tumor Immune Microenvironment’

De tumor micro-omgeving van PDAC wordt gekenmerkt door een dichte stromale architectuur, die processen reguleert zoals tumorgroei, respons op geneesmiddelen en metastase. Deze fysiek dichte structuur verhindert de infiltratie van immuun cellen en traditionele therapieën, zoals FOLFIRINOX. Toch worden vaak tumor infiltrerende lymfocyten (TIL's) waargenomen in verwijderd kankerweefsel. De heterogeniteit van de tumor infiltrerende immuun cellen spelen een sleutelrol in de reactie van de tumor op therapie. In het verleden zijn veel omics-studies (proteomics, transcriptomics, enz.) gebruikt om de tumor immuun micro-omgeving van PDAC te bestuderen. Door de voorstudie bio-informatica was het mogelijk voor Willem om de verschillende technieken met behulp van data-analyse te bestuderen, optimaliseren en vergelijken

In deze studies heeft Willem een methode gepresenteerd om verschillende subtypes van immuuncellen te identificeren met behulp van specifieke markergenen in PDAC-weefselmonsters. Verder werd gerichte immuun-gen expressie profilering gebruikt om een immuun-gen-patroon te ontwikkelen die de respons na één cyclus FOLFIRINOX voorspelt. Vervolgens is een studie uitgevoerd waarin de veiligheid van toevoeging van IMM-101 aan SBRT en de immuun modulerende effecten van de combinatiebehandeling in het perifere bloed van lokaal gevorderde PDAC-patiënten met alvleesklierkanker werd onderzocht. Tot slot zijn er twee studies verricht waarbij in de eerste studie gerichte immuun-gen expressie profilering wordt vergeleken met flowcytometrie en in de tweede studie gerichte immuun-gen expressie wordt vergeleken met RNA-sequencing. Willem heeft verder bijgedragen aan vele verschillende studies die ondersteuning nodig hadden op het gebied van de data-analyse.

Deze studies heeft Willem beschreven in zijn proefschrift ‘Multiple Omics Profiling of the PDAC Tumor Immune Microenvironment’ waarop hij op 20 juni jongstleden aan de Erasmus University Medical Center Rotterdam is gepromoveerd, met Prof. dr. Casper van Eijck als promotor en dr. Andrew Stubbs en dr. Dana Mustafa als copromotor. De aanstelling van Willem in Rotterdam werd mogelijk met steun van de Stichting Overleven met Alvleesklierkanker.

Ondertussen is Willem begonnen met een nieuw project waar zijn bio-informatica expertise en zijn opgedane kennis tijdens zijn promotieonderzoek zal bijdragen aan de voorspelling van tumor-unieke eiwitten in de patiënt, die mogelijk kunnen leiden tot de productie van vaccinaties die de patiënt helpen bij het bestrijden van de tumor.

3 mei 2023

ONDERZOEK NAAR NIEUWE IMMUNOTHERAPIEËN TEGEN ALVLEESKLIERKANKER ‘IN DE NABIJE TOEKOMST EEN VAST ONDERDEEL VAN DE BEHANDELING’

Opereren is vaak niet mogelijk en chemotherapie verlengt het leven meestal met slechts enkele maanden, om nog maar te zwijgen van de bijwerkingen. Een ander soort behandeling kan hopelijk uitkomst bieden. Sai Ping Lau hield zich vier jaar lang bezig met het onderzoek naar immunotherapie bij alvleesklierkanker. Hij werkt momenteel als arts-assistent op de afdeling Chirurgie in het Haaglanden Medisch Centrum en rondde vorige maand zijn proefschrift af: “We begonnen met muismodellen, toen de therapieën bij hen effectief en veilig bleken, mochten we het onderzoek uitbreiden met patiënten. Met deze studie wilden we bepalen of een relatief nieuwe behandelmethode met immunotherapie, effectief kon zijn bij alvleesklierkanker. Het immuunsysteem speelt naast het bestrijden van infecties ook een belangrijke rol bij de bestrijding van kanker, maar over de relatie tussen het immuunsysteem en alvleesklierkanker was nog vrij weinig bekend. Ons streven was nieuwe, zinvolle immunotherapieën te vinden om alvleesklierkanker mee te kunnen behandelen. De focus lag daarbij voornamelijk op het gebruik van dendritische cellen om het immuunsysteem te stimuleren en aan te sturen de tumor te bestrijden.”

Versterkend effect

Dendritische cellen zijn witte bloedcellen die hun soortgenoten kunnen ‘leren’ kankercellen aan te vallen. Bij alvleesklierkanker onderdrukt de tumor de werking van dendritische cellen, daarom worden ze eerst buiten het lichaam van de patiënt getraind. De cellen krijgen tumoreiwitten aangeboden, waarna ze eenmaal terug in het lichaam in staat zijn om het immuunsysteem te versterken en de tumorgroei te vertragen. Sai Ping Lau: “Tijdens het onderzoek met de muismodellen vonden we naast een positief effect van onze therapie, ook overeenkomsten in tumoreiwitten van alvleesklierkanker en andere typen tumoren, zoals die bij asbestkanker. Dendritische cellen die asbestkankereiwitten hadden opgenomen bleken ook in staat de tumorgroei bij alvleesklierkanker te vertragen. Bijzonder interessant en gunstig, omdat alvleesklierkankereiwitten niet altijd voorradig zijn.
Verder zagen we dat het combineren van dendritische cellen met een andere immunotherapie voor een groter versterkend effect van het immuunsysteem zorgde. We gebruikten hiervoor een anti-CD40 agonist, dat is een afweerstof die het immuunsysteem op meerdere manieren kan versterken. Dendritische cel-vaccinatie in combinatie met anti-CD40 agonist was in staat om de uitgroei van tumoren bij de meerderheid van de muizen te belemmeren en de overleving significant te verlengen. Ons onderzoek liet zien dat bepaalde type immuuncellen vereist waren voor het effect van deze combinatietherapie. Ook bleek dat de anti-CD40 agonist de tumor beter doordringbaar maakte voor immuuncellen.”

Zorg verbeteren

Op basis van de resultaten in muismodellen, is nu een studie bezig met alvleesklierkankerpatiënten die in het verleden zijn geopereerd. Dit is een groep waarbij de ziekte vaak terugkomt, een verschijnsel dat de onderzoekers met deze therapie willen voorkomen. Sai Ping Lau: “Wittebloedcellen van patiënten werden in het lab opgewerkt tot dendritische cellen, door ze geïnactiveerde asbestkankereiwitten te laten opnemen. Patiënten kregen deze dendritische cellen vervolgens minimaal drie keer middels een vaccinnatie toegediend. Er werden geen ernstige bijwerkingen gemeld. Na de vaccinatie bleek het immuunsysteem beter geactiveerd en beter in staat de weggeopereerde tumor te herkennen.

Vanwege de mooie resultaten, vormt ons eerdere onderzoek nu de basis voor meer vervolgstudies. Zo is dit moment een studie gaande waarbij het effect van anti-CD40/DC-combinatietherapie wordt onderzocht in patiënten met uitgezaaide alvleesklierkanker. Ik ben ervan overtuigd dat immunotherapie in de nabije toekomst een vast onderdeel vormt van de behandeling van alvleesklierkanker. Graag zou ik mijn baan als arts ook later willen blijven combineren met onderzoek. Om een breder perspectief te behouden en om de zorg van patiënten verder te kunnen verbeteren.”

18 januari 2023

Support Casper collecte bij "Nummer 4-wedstrijd" ter ere aan Theo Bos

Kom helpen op zondag 5 maart bij wedstrijd Vitesse-AZ

Het thuisduel met AZ op zondag 5 maart (14.30 uur) is dit seizoen aangewezen als de ‘Nummer 4-wedstrijd’, die traditiegetrouw in het teken staat van clubicoon Theo Bos. Vijf dagen voor deze thuiswedstrijd is het exact tien jaar geleden dat ‘Mister Vitesse’ op veel te jonge leeftijd overleed.

Theo Bos stierf op 28 februari 2013 op slechts 47-jarige leeftijd aan de gevolgen van alvleesklierkanker. Als eerbetoon werd daarop besloten om nooit meer een speler van Vitesse te voorzien van het rugnummer 4, dat Theo Bos van 1983 tot 1998 met trots heeft gedragen. Daarnaast werd er, in de vorm van de Nummer 4-wedstrijd, een krachtige en eervolle traditie geïntroduceerd. Tijdens en rondom dit duel wordt er uitgebreid stilgestaan bij Mister Vitesse, die voor altijd in onze gedachten en harten zal blijven.

De Nummer 4-wedstrijd was voorheen gekoppeld aan het treffen met FC Utrecht, maar in goed overleg met de familie Bos en de clubs is er besloten om de belangrijke traditie vanaf heden te laten plaatsvinden rond de sterfdag (28 februari) of de geboortedag (5 oktober) van de voormalig verdediger. Het gevoel is dat we op deze wijze nog dichter bij Theo Bos komen te staan.

Vorig seizoen sloeg Vitesse Betrokken voor de Nummer 4-wedstrijd de handen ineen met Support Casper, dat de missie heeft om de overlevingskans, de levensduur en de levenskwaliteit van mensen met alvleesklierkanker te verbeteren. Voordat Theo Bos overleed, was Casper van Eijck zijn behandelend arts. Op zondag 5 maart zal er bij de thuiswedstrijd tegen AZ weer gecollecteerd worden voor dit goede doel. Ook zal Vitesse aantreden in unieke wedstrijdshirts, omdat hoofdsponsor eToro haar plaats op de borst van het shirt opnieuw zal afstaan voor het logo van Support Casper.

Wilt u Support Casper helpen tijdens de collecte en vervolgens samen de wedstrijd kijken? Stuur een email aan actie@supportcasper.nl

5 november 2022

Kanker verslaan met virussen

Een virus kan een mens doodziek maken, leerde corona nog eens, maar het kan ook bijdragen aan genezing. Deze virotherapie beleeft een opmars. Het Erasmus MC en het Leids Universitair Medisch Centrum proberen kanker te bestrijden met virussen gewonnen uit de poep van apen.

Lees het gehele artikel uit de Volkskrant van 5 november via de link. Of bekijk de uitzending van Op1 (9 november) waarin Casper van Eijck een toelichting geeft samen met collega neuroloog Clemens Dirven:
www.npostart.nl/casper-van-eijck-en-clemens-dirven-over-een-mogelijke-doorbraak-in-het-kankerbehandeling/09-11-2022/POMS_MAX_20025126

Lees verder

12 oktober 2022

BENEFIETCONCERT Arcadi Volodos voor Support Casper brengt ode aan Alicia de Larrocha
Zondag 13 november, 16.15 uur, Amare - Den Haag

World Master Pianists brengt vanaf dit seizoen de wereldtop onder de pianisten naar Den Haag. Zo zullen onder andere Maria João Pires en Evgeny Kissin acte de présence geven in het voorjaar van 2023.

Op zondagmiddag 13 november a.s. om 16.15 uur vindt het eerste concert van deze serie plaats, in cultuurpaleis Amare in Den Haag. Dit pianorecital zal worden gegeven door de wereldvermaarde meesterpianist ARCADI VOLODOS, bekend om zijn diepzinnige en poëtische spel.

Arcadi Volodos zal bij deze gelegenheid voor het eerst zijn prachtige, nieuwe programma ten gehore brengen. Behalve muziek van Skrjabin speelt Volodos, als ode aan de door hem zeer bewonderde Spaanse pianiste Alicia de Larrocha (1923 – 2009), een grote selectie korte stukken van zijn favoriete Spaanse componist Federico Mompou. Composities waarin de muziek soms nagenoeg tot stilstand komt, niettemin met een immense zeggingskracht. Volodos' bejubelde opname van werken van Mompou, uitgebracht op CD medio 2013, onderstreepte zijn diepe band met deze verinnerlijkte muziek.

Benefietconcert

De opbrengst van dit concert komt ten goede aan de Stichting Overleven met Alvleesklierkanker, ook bekend als Support Casper (www.supportcasper.nl) waarmee prof. dr. Casper van Eijck fondsen werft om het noodzakelijk onderzoek naar de behandeling van deze op een na dodelijkste kankersoort te financieren. In de zeven jaar van het bestaan van Support Casper zijn dankzij de inspanningen van Casper van Eijck baanbrekende resultaten geboekt. De Commissaris van de Koning in Zuid Holland, drs. Jaap Smit, is beschermheer van dit benefietconcert.

Er zijn nog voldoende kaarten te koop voor dit concert, te bestellen online via www.worldmasterpianists.com en telefonisch via de kassa van Amare: (070)-88 00 300.

Aanvragen voor perskaarten kunt u richten aan contact@worldmasterpianists.com.

Bekijk het programma

5 september 2022

Vorige week promoveerde drs Amber Blaauboer, onderzoeker uit het team van professor dokter Casper van Eijck.

Alvleesklierkanker is een zeer agressieve maligniteit met een slechte prognose. Operatieve verwijdering van de tumor, gevolgd door chemotherapie, biedt momenteel de enige kans op genezing.

Gemcitabine is een belangrijke chemotherapie in de behandeling van alvleesklierkanker. Helaas treedt er vaak resistentie op tegen gemcitabine. Dit is voornamelijk te wijten aan moleculaire mechanismen, die op cellulair niveau de opname en activering van gemcitabine en dus de algehele werkzaamheid ervan beperken.

Recent zijn er effectievere chemotherapieën, zoals met name FOLFIRINOX, bestudeerd in klinische studies. Deze nieuwe systemische behandelingen gaan echter gepaard met ernstige bijwerkingen. Gemcitabine is minder toxisch en wordt daarom nog steeds aanbevolen aan patiënten met een matige of slechte lichamelijke conditie.

Het doel van dit proefschrift was om de effectiviteit van gemcitabine te vergroten. Hierbij hebben we verschillende combinatietherapieën met gemcitabine onderzocht en hebben wij ons gericht op de expressie van genen die betrokken zijn bij het transport en metabolisme van gemcitabine.

Allereerst hebben we de effectiviteit van zes verschillende medicijnen, alleen en gecombineerd met gemcitabine, getest op alvleesklierkankercellen. In deze in vitro studies zagen we dat de effectiviteit van gemcitabine werd verdubbeld, meest waarschijnlijk door upregulatie van genen betrokken bij de intracellulaire opname van gemcitabine.

Van de onderzochte medicijnen was valproaat het meest potente en veilige medicijn om de effectiviteit van gemcitabine te vergroten. Deze combinatietherapie hebben we vervolgens onderzocht in een muismodel. Ook in dit model versterkte valproaat het effect van gemcitabine en was de kanker 74% kleiner ten opzichte van onbehandelde muizen. Daarnaast verhoogde valproaat plus gemcitabine de expressie van immuun gerelateerde genen. Deze verhoogde expressie werd niet geobserveerd in de andere behandelgroepen en suggereert dus dat activatie van het immuunsysteem een belangrijke rol speelt bij de eliminatie van alvleesklierkanker.

Klinisch onderzoek is nodig om de effectiviteit van valproaat gecombineerd met gemcitabine in patiënten met alvleesklierkanker aan te tonen. Deze nieuwe combinatietherapie biedt in de toekomst hopelijk een effectieve en veilige behandeling voor kwetsbare patiënten met alvleesklierkanker.

2 september 2022

Record opbrengst

Ondernemers geven gul op derde Haven Charity Gala Rotterdam

Het Haven Charity Gala Rotterdam, dat donderdag 1 september in Rotterdam Ahoy plaatsvond, heeft 1.266.000 euro opgeleverd. De opbrengst komt ten goede van Support Casper en het Leontienhuis. De verzamelde ondernemers uit de sector haven en logistiek gaven gul voor deze goede doelen en beleefden een uitstekend verzorgde en onvergetelijke avond.

Met een recordaantal tafels en meer dan 500 gasten was de derde editie van het Haven Charity Gala Rotterdam groter dan ooit. De aanwezigen, afkomstig uit alle havensectoren, vermaakten zich uitstekend en werden de hele avond in de watten gelegd in de nieuwe Rotterdamzaal van Ahoy Rotterdam. Er waren dit keer ook opvallend veel buitenlandse genodigden, onder meer uit België, Bahama’s, Dubai en Australië.

Casper van Eijck geeft een update vanuit het onderzoek naar effectieve behandelingen van alvleesklierkanker. Gasten bekeken ook een film over de ontwikkeling van een behandeling met een speciaal aangepast virus wat mogelijk een doorbraak kan worden in de behandeling van de ziekte, dit onderzoek werd mogelijk gemaakt met de fondsen die de Stichting ontving van de vorige edities van het Haven Charity Gala Rotterdam.

Veiling

Naast hun financiële steun door de aanschaf van tafels om hun beste relaties te ontvangen lieten de aanwezige havenprominenten zich ook niet onbetuigd bij de spectaculaire veiling. Een groot aantal van de vele unieke kavels was belangeloos beschikbaar gesteld door bedrijven en organisaties. Enkele zeer gewilde topstukken waren een Harley Davidson, een VIP-bezoek aan de formule 1 in Abu Dhabi en op de koffie bij Minister President Mark Rutte. De netto-opbrengst van het gala is deze keer bestemd voor twee goede doelen. Support Casper benut het geld aan onderzoek naar de behandeling van alvleesklierkanker door prof. dokter Casper van Eijck en zijn team. Het Leontienhuis van Leontien Zijlaard-van Moorsel helpt patiënten met een eetstoornis op weg naar hun herstel.

De presentatie van deze memorabele avond was in vakkundige handen van Sander de Kramer en Fatima Moreira de Melo. Zij interviewden op het podium onder meer patiënten én Casper van Eijck en Leontien Zijlaard-van Moorsel zelf. De vaak zeer persoonlijke verhalen werden afgewisseld met spetterende optredens van Anita Meijer, ambassadeur van het Haven Charity Gala Rotterdam, Lee Towers, O’G3NE, Xander de Buisonjé en John Paul Chacon.

27 juni 2022

Interview Vera Kemp

‘WE HOPEN INZICHT TE KRIJGEN IN WAT ER OP CELNIVEAU GEBEURT’
WELKE ROL SPEELT HET BINDWEEFSEL BIJ VIRO-IMMUNOTHERAPIE?

Het succes van behandelingen met oncolytische virussen is van veel factoren afhankelijk. Support Casper financiert verschillende onderzoeken die zich richten op de diverse aspecten van de werking van viro-immunotherapie bij alvleesklierkanker. Sinds 2021 ook dat van dr. Vera Kemp, die zich in het LUMC bezighoudt met de rol die bindweefselcellen (fibroblasten) spelen bij deze behandelingen: “Samen met mijn collega Aida Farshadi in het Erasmus MC onderzoek ik wat oncolytische virustherapie doet met fibroblasten. We doen dit in nauwe samenwerking met de groep van Luuk Hawinkels van de LUMC-afdeling MDLZ (Maag-, darm- en leverziekten). Welke typen van deze bindweefselcellen worden wel beïnvloed door de therapie en welke niet? Is het effect dat we zien gewenst en zo nee, hoe kunnen we dat dan moduleren?”

De aanwezigheid van veel fibroblasten in een tumor wordt geassocieerd met een slechte prognose voor de patiënt. Alvleesklierkankertumoren bestaan voor een groot deel uit bindweefsel, wat de behandeling lastig maakt. Vera: “Fibroblasten kunnen het de oncolytische virussen knap lastig maken om de tumor te bereiken. Daardoor kunnen de virussen hun werk niet doen, wordt het immuunsysteem niet aangewakkerd en de tumor niet opgeruimd. Maar omdat fibroblasten zo moeilijk doordringbaar zijn, kunnen ze tegelijkertijd ook helpen om de groei van de tumor in toom te houden. De virussen komen er moeilijk doorheen, maar de tumorcellen ook. Er zijn verschillende typen bindweefselcellen en met dit onderzoek willen we meer duidelijkheid krijgen over de fibroblasten die door een behandeling met een oncolytisch virus worden beïnvloed. Het zou natuurlijk mooi zijn als we een manier kunnen vinden om alleen impact te hebben op de cellen die de therapie in de weg zitten, terwijl de cellen die de tumor op zijn plek houden met rust worden gelaten. Ik werk samen met mijn collega in Rotterdam, zo kunnen we een grotere onderzoekspopulatie onder de loep nemen. We gebruiken de oncolytische virussen nu als tool om te ontdekken hoe de behandeling in verschillende situaties werkt. De ene tumor is de andere niet en daarnaast verschilt de werking van een therapie ook van patiënt tot patiënt. Het uiteindelijk doel is om de tumor weg te krijgen, inclusief de fibroblasten, maar dan wel op de best mogelijke manier.”

Kracht van het onderzoek

De grote kracht van dit onderzoek is dat er gebruik wordt gemaakt van kweekmodellen die precies zo werken als een echte tumor. Vera: “Dat is echt heel bijzonder. In zowel het LUMC als het Erasmus MC hebben we een grote biobank met patiëntmateriaal, zoals stukjes tumorweefsel en fibroblasten. Daarmee kunnen we een tumormodel maken dat heel erg lijkt op een echte tumor in die specifieke patiënt. Door deze modellen als basis van ons onderzoek te gebruiken, kunnen we vrij mechanistisch bekijken welke factoren belangrijk zijn voor het wel of niet aanslaan van de therapie. Ook werken we met multicellulaire minitumoren, dat zijn gekweekte alvleesklierkankercellen – de zogenaamde organoids – gecombineerd met fibroblasten van een patiënt. In het onderzoek gebruiken we verschillende oncolytische virussen, maar de focus ligt op het reovirus. Nadat we het virus toedienen, worden verschillende effecten geanalyseerd. Zo kijken we naar de ineffectiviteit van cellen, naar eventuele celdood en naar diverse immuunfactoren. Deze manier van onderzoeken geeft ons heel veel informatie over de interactie tussen de tumor en het omliggende bindweefsel. We weten al dat er grote verschillen zijn van patiënt tot patiënt, maar wat er precies gebeurt op celniveau is nog onduidelijk. Daar hopen wij meer inzicht in te krijgen, zodat we weten welke patiënten wel en welke patiënten geen baat hebben bij een bepaalde therapie. Zo kunnen we een meer op maat gemaakte behandeling bieden voor het best mogelijke resultaat.”

Zaken omdraaien

Uiteraard hopen de onderzoekers te zien dat een groot deel van de patiënten in de biobank gevoelig is voor één van de gebruikte virussen. Maar behalve het virus aanpassen aan de patiënt, is er ook nog een andere mogelijkheid. Vera: “We bekijken heel nauwkeurig welke factoren belangrijk zijn voor het aanslaan van een oncolytisch virus. Op basis van die kennis, kunnen we de zaken ook omdraaien. Er zijn manieren om patiënten gevoeliger te maken voor een virustherapie, waardoor deze wel effect zou kunnen hebben. Door op deze manier te moduleren ontstaat de mogelijkheid om meer mensen te behandelen, ook patiënten waarbij viro-immunotherapie anders niet zou werken. Als de therapie niet aan de patiënt kan worden aangepast, passen we de patiënt als het ware aan de therapie aan. Het onderzoek is pas net van start gegaan, maar we verwachten veel te leren. Door een nieuwe insteek en een nieuwe manier van kijken ontdek je toch het meest. Dat is erg interessant voor ons als onderzoekers en erg belangrijk voor mensen die te maken krijgen met alvleesklierkanker. Ik ben blij en trots dat we ons, met ons team, in kunnen zetten voor het vinden van een effectieve behandeling van deze ziekte. Fibroblasten kunnen ons ontzettend veel vertellen en daarom ben ik hoopvol dat dit onderzoek het genezen van alvleesklierkanker weer een stapje dichterbij brengt.”