Het onderzoek dat we sinds de oprichting van de Stichting beogen te financieren binnen Support Casper bestaat uit 2 grote delen: immunotherapie en virotherapie. Voor beide delen bestaat er een preklinisch onderzoekstraject, voor immunotherapie tevens een translationeel en klinisch traject.
Dankzij de steun van de Stichting zijn per 2020, naast de wetenschappers en artsen van het oncolytische viro-immunotherapie (OVIT) team, inmiddels 18 wetenschappelijke medewerkers op verschillende onderzoeksprojecten aangesteld.
Voordat translationele en klinische onderzoeken van start kunnen gaan, stellen de betrokken artsen en onderzoekers een protocol op waar precies in staat waar het in het onderzoek om draait en hoe het uitgevoerd zal worden. Dit protocol moet worden goedgekeurd door een officieel orgaan: de Medisch Ethische Toetsingscommissie (METC) en voor sommige onderzoekende landelijke Centrale Commissie Medisch Onderzoek(CCMO). Deze commissies toetsten of het plan van aanpak voldoet aan de regelgeving met betrekking tot patiëntgebonden onderzoek. Na deze goedkeuring kan het onderzoek van start gaan.
Met de uitkomsten van het onderzoek hopen we echt verschil te kunnen maken voor mensen met alvleesklierkanker en andere moeilijk te behandelen tumoren zoals blaas-, prostaat-, en hersentumoren.
We verwachten een hogere overlevingskans en meer kwaliteit van leven omdat patiënten weer in staat worden gesteld deel te nemen aan het maatschappelijke leven. Daarnaast is de verwachting dat de nieuwe gepersonaliseerde therapie aanmerkelijk goedkoper zal zijn dan de traditionele behandelingen die patiënten nu moeten ondergaan.
Voor patiënten is de in 2016 geopende kliniek voor alvleesklierkankerpatiënten de meest zichtbare ontwikkeling. Een dagbehandeling en polikliniek in het Erasmus MC waar patiënten mee kunnen doen aan klinische studies met onder andere immunotherapie. Ze worden begeleid door een speciaal daarvoor aangetrokken researchverpleegkundige, Miranda Moskie, van het Clinical Research Bureau onder leiding van Prof. Herold Metselaar. Het bedrag dat hiervoor is ingezet door de Stichting is 200.000 euro waarmee de kliniek twee jaar kan draaien.
Daarnaast is Drs. Diba Latifi als arts-onderzoeker aangesteld voor de patiënten die deelnemen aan de studie voor de immuun monitoring. Zij zorgt ervoor dat bloedsamples tijdig worden afgenomen en verwerkt en werkt nauw samenwerken met de onderzoeksgroep van Dr. Reno Debets. Verder heeft zij studie protocollen opgesteld voor nieuwe vormen van alvleesklierkanker met immunotherapie. Voor 4 jaar is dit bekostigd met een bedrag van € 260.000,-.
De monitoring van het immuun project is uiteraard in deze fase van groot belang. Astrid Oostvogels, research technician in de onderzoeksgroep van Dr. Reno Debets, onderzoekt zowel de immuunprofielen van patiënten in verschillende ziekte stadia en tijdens de behandeling met chemotherapie en bestraling alsook van de patiënten die deelnemen aan de immunotherapie. Hiervoor is een bedrag van 200.000 euro beschikbaar gesteld. Tijdens dit onderzoek is het fenotype van immuuncellen in bloed en tumorweefsel van patiënten met alvleesklierkanker vastgesteld en gevolgd gedurende de standaard behandelingen. Door het volgen van de veranderingen in de immuun profielen kan worden vastgesteld waar problemen in de immuun reactie tijdens de behandeling plaatsvinden zodat -waar mogelijk- deze problemen in de toekomst aangepakt kunnen worden door het bijstellen of aanvullen van de standaardbehandeling. Een bijzondere bijdrage van € 100.000,- van de SSR studenten uit Rotterdam bekostigt de benodigde antistoffen welke gebruikt worden bij het bepalen van de immuun profielen. In totaal is voor dit project een bedrag van 200.000 euro beschikbaar gesteld. Hierdoor kunnen tussen de 600 en 800 monsters van patiënten geanalyseerd worden. Een eerste klinische onderzoekslijn is inmiddels gereed. De resultaten over de immuun profielen van patiënten voor en na de behandeling met chemotherapie en bestraling worden beschreven in internationale publicaties.
In het Erasmus MC is in 2018 de klinische studie met Ampligen, een zogenaamde immuunstimulator, afgerond en worden de resultaten hiervan momenteel verder uitgewerkt. Ook zijn inmiddels bij meer dan 100 patiënten met alvleesklierkanker de immuun profielen in kaart gebracht, zowel voor als na de behandeling met voornamelijk chemotherapie en bestraling. Deze profielen geven een duidelijk beeld waar het immuunsysteem faalt bij patiënten met alvleesklierkanker. Dit geeft aanknopingspunten voor toekomstige behandelingen.
In de periode 2017-2019 is binnen de onderzoeksgroep van Dr. Hanneke Wilmink van het Amsterdam UMC Drs. Madelaine van Mackelenbergh als onderzoeker werkzaam geweest op een onderzoek naar het in kaart brengen van subgroepen van patiënten op basis van een nieuw genexpressie systeem in organoïde en organotypische tumorkweken. Het is niet gelukt om deze modellen succesvol op te zetten en het onderzoek is na twee jaar stopgezet. Inmiddels is de onderzoekslijn voortgezet binnen het Erasmus MC onder leiding van Dr. Aida Farshadi.
De prognose voor patiënten met alvleesklierkanker is slecht; de 5-jaarsoverleving is ongeveer 5%. Opereren is de enige optie die tot genezing van patiënten kan leiden, maar helaas is dit maar bij weinig patiënten mogelijk i.v.m. uitzaaiing of te ver gevorderd stadium van de ziekte. Chemotherapie en/of bestraling hebben dan maar een zeer beperkt effect. Immunotherapie zou uitkomst kunnen bieden. Vooronderzoek wijst uit interferon-beta (IFN-ß) de groei van alvleeskliertumorcellen afremt en dat gecombineerd met chemotherapie de therapeutische effectiviteit vergroot. Daarnaast speelt het interferon een belangrijke rol bij het delen en tegenwerken van virussen. Sinds 2016 onderzoekt promovendus Drs. Amber Blaauboer, onder leiding van Prof. dr. Casper van Eijck en Prof. dr. L. Hofland, in de laboratoria van het Erasmus MC hoe dit mechanisme van interferon-beta het afremmen van de groei van de tumorcellen werkt, gecombineerd met chemotherapie. Dit gebeurt in nauwe samenwerking met de onderzoeksgroep van Prof. Sjoerd van der Burg binnen het LUMC. Dit is bekostigd met een bedrag van 300.000 euro.
Met dank aan de donateurs van het eerst uur is het team van Casper in 2016 begonnen met de eerste belangrijke stap binnen het onderzoek. Prof. dr. Sjoerd van der Burg en Dr. Thorbald van Hall van de Experimentele Kanker Immunologie en Therapie onderzoeksgroep binnen het LUMC werken samen aan het creëren van de perfecte balans tussen het immuunsysteem en de oncolytische virussen zodat de tumor zo effectief mogelijk aangevallen kan worden. Voor dit onderzoek is een bedrag van € 220.000,- beschikbaar gesteld. Geld dat gebruikt is voor het aanstellen van analist Priscilla Kinderman en het betalen van gebruiksgoederen en laboratorium benodigdheden voor een periode van twee jaar. Kinderman heeft methodes ontwikkeld om het effect van oncolytische virussen op de tumor te meten. Daarnaast is gekeken naar de interactie van de virussen met het immuunsysteem. In een later stadium zal gekeken worden naar de mogelijkheid om virotherapie te combineren met reeds bestaande immunotherapieën.
Onder leiding van Prof. Rob Hoeben van het LUMC ondersteunt analist Drs. Selas Bots de ontwikkeling en productie van Reovirus en daarnaast wordt onderzoek gedaan naar de werking van adenovirus in celkweken en in het KPC muismodel. Zij heeft inmiddels methoden en technieken opgezet die zijn geïmplementeerd en bruikbaar lijken voor het verder ontwikkelen van virussen als antikankermiddel. Kosten bedragen hiervoor 220.000 euro.
Binnen het Erasmus MC richt het in 2016 gefinancierde onderzoek naar het Newcastle Disease Virus van Dr. Bernadette van den Hoogen door Drs. Frederique de Graaf zich op de veiligheid van dit oncolytische virus en op het verhogen van het anti-tumor potentieel van het virus door het verhogen van de immuun reactie, terwijl de veiligheid van mens en omgeving gewaarborgd blijft. Hiernaast wordt ook een ander virus bestudeerd; het Adenovirus. Dr. Martine Lamfers werkt al een aantal jaren aan dit virus en heeft in 2018 een promovendus, Drs. Eftychia Stavrakaki, aangenomen welke haar zal gaan ondersteunen bij zowel het verbeteren van het virus als het personaliseren van oncolytische virustherapie.
Sinds eind 2017 heeft het Erasmus MC de beschikking over de zogenaamde NanoString technologie waarmee DNA, RNA en eiwitprofielen van ziekteprocessen, zoals kanker, geïdentificeerd kunnen worden. Het gebruik van transcriptoom technieken is momenteel erg in de belangstelling, gezien het feit dat dit een mogelijkheid biedt voor gepersonaliseerde therapie aan de hand van een betere classificatie van ziekte. Dr. Dana Mustafa is door Prof. dr. Casper van Eijck aangenomen als coördinerend onderzoeker van dit project. Zij bestudeert de genexpressie profielen van verschillende groepen patiënten met alvleesklierkanker in relatie tot de progressie van de ziekte. De apparatuur is door de Stichting in bruikleen gegeven aan het Erasmus MC; met de leverancier is een verlengde garantie van 5 jaar afgesloten. Eveneens financiert de Stichting de te gebruiken specifieke kits voor het onderzoek. De initiële aanschafwaarde bedraagt € 321.224,50. In totaal is er een bedrag van 500.000 euro beschikbaar gesteld.
In 2018 vond preklinisch onderzoek plaats op het gebied van de immunotherapie in het LUMC. Dit was noodzakelijk voor het opstarten van de dendritische celtherapie. Waarna het klinisch protocol voor deze therapie bij patiënten met alvleesklierkanker kon worden ingediend bij de Centrale Commissie Medisch Onderzoek (CCMO). Dit protocol werd goedgekeurd door zowel de CCMO als de Medisch Ethische Toetsingscommissie (METC). In 2019 werd in het Erasmus MC gestart met deze klinische studie naar de haalbaarheid en veiligheid van dendritische celtherapie als behandeling voor alvleesklierkankerpatiënten. Prof. dr. Casper van Eijck zal voor dit onderzoek nauw samenwerken met Prof. dr. Joachim Aerts. Drs. Sai ping Lau is als arts-onderzoeker aangesteld op dit project en heeft in 2018 alle voorbereidende studies afgerond en heeft zorggedragen voor het uitvoeren van het onderzoek. Wat inmiddels alweer is afgerond. De therapie bleek niet alleen goed uitvoerbaar maar was ook veilig. De overige resultaten worden momenteel uitgewerkt en gezien de bevindingen bij deze studie wordt al weer op korte termijn een vervolgstudie ingepland. Hiervoor is 300.000 euro beschikbaar gesteld.
Dr. Kostas Sideras was voor een jaar aangesteld (2018-2019). Dr. Sideras gaf als klinisch oncoloog advies en ondersteuning bieden bij het opstellen van de diverse studieprotocollen.
Binnen de onderzoeksgroep van Dr. G. van der Pluijm in het LUMC is voor een bedrag van € 110.000,- voor 2 jaar een analist aangesteld die onderzoek doet naar de werking en effectiviteit van genetisch aangepaste reovirussen in celkweken en weefselkweken van prostaatkanker en blaaskanker patiënten.In 2018 is goedkeuring gegeven om het tumor immunopathologie laboratorium (TIP lab) te ondersteunen voor de periode 2019 – 2022 voor in totaal een bedrag van € 1.200.000,-. In het organoïden programma in het TIP lab worden tumorcellen van geopereerde patiënten op een speciale manier bewerkt om zo de invloed van deze tumorcellen op het immuunsysteem te kunnen beoordelen. Binnen het tumor immunopathologie laboratorium onder leiding van Dr. Dana Mustafa, zijn inmiddels 3 onderzoekers aan gesteld met de volgende aandachtsgebieden. Drs. Fleur van der Sijde: De invloed van chemotherapie op het immuunsysteem van patiënten met alvleesklierkanker. Dr. Aida Farshadi: Pancreasorganoïden om de invloed van tumorcellen op het immuunsysteem te kunnen bestuderen. Dit project is een samenwerking met Prof. dr. R. van Lier en Dr. P. Hombrink van Sanquin. Dr. Eveline Vietsch: Isolatie van witte bloedcellen uit de blinde darm om te gebruiken als therapie bij alvleesklierkanker.
Dr. Jesse Fest is in november 2019 gepromoveerd op het proefschrift getiteld: Inflammatie, kanker incidentie en mortaliteit. Hierbij beschrijft zij de rol van het immuunsysteem bij zowel het ontstaan van kanker als de verstoringen die hier in optreden ten gevolge van de aanwezigheid van kankercellen. Dit werk wordt inmiddels voortgezet door Drs. B. Lavrijssen.
In zowel het Erasmus MC als het LUMC is hard gewerkt aan het verder optimaliseren van de geselecteerde virussen. Onderzocht is of deze virussen veilig zijn voor zowel de patiënt als ook het milieu en met name voor dieren. Daarnaast wordt intensief onderzocht -door genetische profielen te maken van verschillende tumoren- welk virus het meest geschikt is voor welke tumor. De virussen zijn inmiddels zo goed als klaar om geproduceerd te gaan worden, maar op korte termijn bleek het echter niet mogelijk dit elders te realiseren. Bovendien zijn de kosten voor een veilige productie van de virussen buitensporig hoog. Derhalve heeft de Raad van Bestuur van het Erasmus MC toegestemd in het starten van de bouw van een virusproductiefaciliteit binnen de huidige locatie. Dit nadat de Stichting hiervoor een financiële garantie heeft afgegeven. Hiermee gaat de bouw van de eerste virusproductiefaciliteit in een academisch centrum in Europa in 2020 van start. De Stichting heeft zich garant gesteld voor de financiering van de productiekosten van totaal € 2.129.179,- (inclusief een donatie van €750.000,- specifiek bestemd voor de bouw van de ATMP units).
Voor een overzicht van de lopende gefinancierde studies verwijzen wij u graag door naar deze pagina.
